صلاحیت‌ها و یادگیری‌های مشترک
تعریف یادگیری‌های مشترک: صلاحیت‌ها و یادگیری‌های مشترک، آن دسته از یادگیری‌هایی‌اند که همه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ خروجی‌های آموزش و پرورش بتوانند به گونه‌ای به آن‌ها دست یابند؛ لذا در همه‌ حوزه‌های یادگیری حضور دارند و بین آن‌ها پیوند برقرار کرده و در همه‌ عناصر برنامه نمود و بروز پیدا می‌کنند.
نکات کلیدی تعریف فوق کدامند؟
نکات کلیدی تعریف:
همه متربیان متناسب با توانایی خود باید به آن‌ها دست‌یابند.
در همه‌ حوزه‌های یادگیری حضور دارند.
بین حوزه‌های یادگیری پیوند برقرار می‌کنند.
در همه‌ عناصر برنامه نمود و بروز پیدا می‌کنند.
جدول زیر صلاحیت‌ها و یادگیری‌های مشترک، براساس عناصر پنج‌گانه‌ الگوی هدف‌گذاری، را که توسط کمیته‌ی محتوای آموزشی و پرورشی برنامه درسی ملی و با کمک کمیته‌های برنامه درسی ملی استان‌ها تهیه شده را نشان می‌دهد. این‌ها آن چیزی است که خروجی‌های آموزش و پرورش باید به آن دست یابند. یک بار دیگر اصل اولویت یادگیری‌های مشترک را مرور کنید. حال می‌دانید که اولویت با کدام اهداف و یادگیری‌هاست. خروجی‌های آموزش و پرورش می‌توانند به سطوح متفاوتی از ریاضی، فیزیک، زیست‌شناسی، جغرافیا و هر موضوع دیگری دست یابند اما همه می‌باید توانایی تفکر و تعقل را کسب کنند، ایمان و نگرش توحیدی داشته باشند، اهل کار باشند و اخلاق حسنه داشته باشند. با این تعریف اصل و اساس محتوا یادگیری‌های مشترک است و حوزه‌های یادگیری بستری برای این یادگیری‌ها به شمار می‌آیند. البته این نگرش افرادی را که گرایش برنامه‌ریزی موضوع محور دارند نگران می‌کند اما این نگرانی بی‌مورد است چرا که دانشگاه‌ها وظیفه‌ی انتقال دانش تخصصی را برعهده دارند و اگر متربیان به یادگیری‌های مشترک دست‌یابند برای ادامه‌ی زندگی خود آماده خواهند بود چه به دانشگاه بروند و چه راه دیگری را انتخاب کنند. یادگیری‌های مشترک در عنصر تفکر:
در این عنصر انواع تفکر یعنی تخیل، حل مسئله، تفکر انتقادی، ابداع و خلق، تفکر سیستمی مورد تاکید قرار گرفته و فرایند تفکر نیز به ترتیب با پرسش‌گری، کاوش‌گری، هدایت مشاهدات، تحلیل، قضاوت براساس شواهد، و تصمیم‌گیری ادامه می یابد اما کار به تفکر ختم نمی‌شود بلکه قضاوت براساس نظام معیار که همان تعقل است پیگیری می‌شود. همه اینها به منظور تربیت فرد و ارتقا موقعیت او در مسیر شکوفایی فطرت الهی و حیات طیبه است لذا تأمل در خود و خود ارزش‌یابی به عنوان یکی از یادگیری‌ها و صلاحیت‌های مشترک و نه به عنوان فنون ارزشیابی حائز اهمیت می‌شود.
یادگیری‌های مشترک در عنصر ایمان و باور:
کسب نگرش توحیدی، باور به کرامت و قدرت اراده و انتخاب انسان، قائل شدن به ارزشمندی تفکر و تعقل، و ارزشمندی مخلوقات، باور به هدفمندی خلقت، باور به ارزشمندی علم و علم جویی، ارزشمندی نهاد خانواده، و وطن‌دوستی از یادگیری‌های مشترک همه‌ی حوزه‌های یادگیری می‌باشند. دستیابی به این باورها نیاز به تفکر و تامل در عرصه‌های مختلف زندگی و طول زمان دارند؛ با یک جمله، عبارت، پارگراف، و حتی چند درس در کتاب‌های مختلف نمی‌توان به آن‌ها دست یافت بلکه این موارد باید در همه‌ی برنامه‌های درسی حضور، بروز و ظهور داشته تا در طول 12 سال تحصیل به باورهای عمیق فرد تبدیل شوند. منظور از حضور در برنامه درسی نیز حضور ظاهری و فیزیکی در کتاب درسی نیست بلکه حضور به عنوان جهت‌گیری‌ در انتخاب و سازماندهی محتوا، و راهبردهای آموزش و ارزشیابی می‌باشد.
یادگیری‌های مشترک در عنصر علم:
کشف جهان به عنوان فعل خداوند، خودآگاهی، فرهنگ و هویت سه صلاحیت و یادگیری مشترک برنامه‌های درسی می‌باشند. برنامه‌های درسی مختلف موضوعات مختلفی دارند و علوم متفاوتی را به یادگیرنده انتقال می‌دهند این تفکیک یک تفکیک روش‌شناسانه است که مطالعه‌ی علوم را آسان‌تر ساخته است در آموزش هم این تفکیک به طور سنتی دنبال می‌شود موضوع این آموزش‌ها هر چه باشد می‌تواند منجر به کشف جهان به عنوان فعل خداوند شود. در طول سالیان تحصیل و از طریق تجربیات یادگیری گوناگون متربی قادر خواهد بود طبیعت و هستی را به عنوان فعل خداوند بشناسد، و جایگاه خود را در خلقت درک کند و به ظرفیت وجودی خود پی ببرد و به خودآگاهی دست یابد. همچنین برنامه‌های درسی می‌باید فرهنگ و هویت فرد را شکل دهند. هر یک از برنامه‌ها می‌توانند با انتقال فرهنگ و تمدن ایران و اسلام به تناسب موضوع به شکل‌‌‌گیری یک هویت یکپارچه‌ی ایرانی اسلامی کمک کنند.
یادگیری‌های مشترک در عنصر کار و عمل و مجاهدت: یادگیری‌های مشترک در این عنصر به یادگیری‌های می‌پردازند که به فرد در طول زندگی برای انجام امور تحصیلی، شغلی، خانوادگی کمک می‌کنند. یادگیری مستمر که مصداق «ز گهواره تا گور دانش بجوی» می‌باشد به فرد کمک می‌کند تا در دنیایی متغییر به طور دائم نیازهای یادگیری خود را رفع نماید. خود مدیریتی. انجام واجبات و ترک محرمات، مشارکت، همیاری، مهارت کار با دیگران، مهارت‌های ارتباطی، مهارت رهبری او را در انجام امور زندگی ائم از تحصیلی، شغلی و ... توانمند می‌سازد. مطالعه و پژوهش، استفاده از فنّاوری اطلاعات و ارتباطات، تولید محصول از ملزومات زندگی تحصیلی و شغلی حال و آینده‌ی فرد است. برنامه‌های درسی با موضوعات، روش‌ها و فرایندهای خود می‌توانند به شکل‌گیری این صلاحیت‌‌ها کمک کنند. مشارکت، همیاری، خود مدیریتی، خودرهبری، و ... با یک یاچند فعالیت ایجاد نمی‌شوند؛ اینها می‌باید از اهداف اولیه‌ی همه‌ی برنامه‌‌های درسی و در تمام سال‌‌های تحصیل باشند زیرا همانطور که می‌دانید با یک گل بهار نمی‌شود.
یادگیری‌های مشترک در عنصر اخلاق و آداب: فضایل زیادی وجود دارد که فرد می‌باید به آن‌ها آراسته شود و رذایل زیادی که باید از آن‌ها دوری جوید آموزش تک تک این فضایل و رذایل به تنهایی نمی‌تواند منجر به فردی با اخلاق حسنه شود. فرد می‌باید به اخلاق نظری و عملی تواما دست یابد. اخلاق نظری را می‌توان از طریق دروس مختلف به درجات متفاوت آموزش داد اما آنچه که مهم است اخلاق عملی است لحظه به لحظه‌ی فرایندتحصیل متربیان باید عرصه‌ی‌ تمرین و ظهور اخلاق عملی باشد. تامل در خود و خودارزشیابی که در عنصر تفکر به آن اشاره شد می‌تواند به صورت مراقبه‌ی دائمی به خودپایی و خودپالایی، و حفظ و پالایش انگیز‌ه‌ها(نیت) کمک کند. اعتماد به نفس، مسئولیت‌پذیری، انعطاف، اخلاق حرفه‌ای، پشتکار، نظم و قانون‌مداری از یادگیری‌هایی هستند که از طریق محتوا و روش‌ها به طور مستمر دنبال خواهند شد. صدق، صبر، عدالت‌خواهی و حق‌طلبی، حسن خلق، احسان و رافت، قناعت، استقامت و حیا از فضایلی هستند که هم محتوا و هم راهبردها و روش‌های آموزش و ارزشیابی می‌توانند به شکل‌گیری آن‌ها کمک کنند. ممکن است برخی فضایل دیگری را نام ببرند به عنوان مثال راستگویی، امانتداری، وفاداری و ...، هر یک این موارد را می‌توان ذیل یکی از موارد فوق‌الذکر طبقه‌بندی کرد به عنوان مثال راستگویی، و امانتداری و وفاداری ذیل صدق طبقه‌بندی می‌شوند زیرا نمونه‌های صدق در گفتار و رفتار هستند.
با مرور جدول زیر یکبار دیگر صلاحیت‌ها و یادگیری‌های مشترک را بررسی کنید ببینید آیا چهارویژگی ذکر شده در مورد یادگیری‌های مشترک برای آن‌ها صدق می‌‌‌کند.