به نام خدایی که مهربان ترین مهربانان است .
در بند اول فصل هشتم از سند تحول بنیادین آموزش و پرورش, هدف و راه کـار برنامه ی آموزش قرآن, این چنین تعریف شده است « توسعه و تقویت انـس با قرآن در دانش آموزان و توسعه ی فرهنـگ و سـواد قرآنی در راستای تقویت مهارت روخـوانی و روان خـوانی در دوره ی ابتدایی »
در این نوشتار, سه مؤلفه از تعریف فوق مورد بررسی اجمالی قرار گرفته است :
الف - توسعه ی فرهنگ آموزش قرآن
ب- توسعه ی سواد قرآنی
ج- راه کارهای انس روزانه ی دانش آموزان با قرآن کریم
* * *
الف - چرا فرهنگ آموزش قرآن ؟
 امروزه از آموزش و یادگیری به عنوان یک رویداد فرهنگی آن هم از نوع پیچیده یاد می شود. آموزش و یادگیری در بستری از باورهای فرهنگی اتفاق می افتد و نتیجه ای هم که ارائه می کند خود یک رخداد فرهنگی است. این مسأله فقط به حوزه علوم انسانی مربوط نمی شود، بلکه سایر حوزه های معرفتی از جمله علوم تجربی، علوم ریاضی و... نیز در تقابل با چنین فرهنگی اتفاق می افتد. ... این وضعیت در مشرق زمین، به عنوان مهد تمدن های بشری و خاستگاه ادیان و مذاهب, بسیار تعیین کننده تر از کشورهای دیگر است. زیرا توجه به باورهای مذهبی بیش از توجه به مباحث فلسفی، ریشه در مسائل فرهنگی و روابط اجتماعی دارد. بی سبب نیست که در کشور ما اغلب برنامه ریزی ها و فعالیت های علمی - آموزشی و فرهنگی- اجتماعی، آن چنان که باید از کارآمدی و اثربخشی لازم برخوردار نیست. زیرا هنوز قبول این باورکه امرآموزش یک رخ داد فرهنگی است و به یک باره اتفاق نمی افتد, بلکه به تدریج و در طول زمان شکل گرفته و شبکه محکمی از باورها و پیش فرض ها را تشکیل می دهد، چندان مورد قبول و توجه واقع نشده است.
یکی از دلایل کندی « تولید علم » در کشورهای در حال توسعه، عقب ماندگی آموزش وپرورشِ آشکار، نسبت به آموزش وپرورش پنهان است. این مساله « شکاف آموزشی» را در پی داشته است. درحال حاضر این شکاف آموزشی، درگسترش فعالیتهای مختلف آموزشی و پرورشی کشور به وضوح دیده می شود. هنوز بسیاری از معلمان، وظیفه نظام آموزش وپرورش را صرفاً انتقال یک سری اطلاعات و قواعد نظری و بعضی از فنون و مهارت های عملی به فراگیران تلقی می کنند. در این میان توجه به توسعه ی فرهنگی می تواند راه کاری فراتر از اصلاح باشد و طبق فرمایش مقام معظم رهبری نقطه آغاز و محور اصلی تحول در نظام آموزش و پرورش کشور قرار گیرد.
قرآن کریم ما را به اتخاذ رویکرد فرهنگی در حوزه ی تعلیم و تربیت امر کرده است : « هُوَ الَّذی بَعَثَ فِی الاُمّیینَ رَسولًا مِنهُم یَتلوعَلَیهِِم آیاتِهِ وَ یُزَکّیهِم وَ یُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَ الحِکمَةَ وَ اِن کانوا مِن قَبلُ لَفی ضَلالٍ مُبینٍ » ( خداوند کسی است که در میان جمعیت درس نخوانده, رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را برای آنها می خواند و آنها را تزکیه می کند و به آنان کتاب (قرآن) می آموزد و مسلماً قبل از آن درگمراهی آشکاری بودند. )  ( سوره جمعه/ 2 )
قران کریم از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می خواهد در روش معلمی خود قبل از این که « یزکیهم و یعلمهم الکتاب و الحکمه » باشد, خود ابتدا « یتلوا علیهم » باشد چرا که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله « لقد کان لکم رسول الله اسوه حسنه » است؛ بی سبب نیست که ایشان در پاسخ مادری که از وی خواست تا کودکش را به نخوردن خرما توصیه کند, امتناء کردند. زیرا ایشان این کار را از مقوله ی توجه به فرهنگ آموزش می دانستند.
یکی از مقدمات توجه به توسعه ی فرهنگ آموزش ، پرداختن به « تربیت خود » است. در تربیت نیروی انسانی کار آمد، قبل از آن که به ارتقاء صلاحیت های حرفه ای او توجه شود باید ابتدا به این مساله توجه شود که چگونه می توان ایمان و اعتقاد آنان را نسبت به فرایند ونتایج مساله مذکور افزایش داد تا انگیزه لازم در ایشان مضاعف شود. ...
نتیجه آن که اسلام تنها دینی است که بزرگ ترین معجزه اش قرآن؛ نام کتابش، خواندنی؛ اولین دستورش، بخوان؛ و والاترین رسالت پیامبرش(ص) تعلیم وتربیت بر اساس قرآن وحکمت است. و سیره و سنت پیامبر و اهلبیتش بر موضوع انس دائمی با کتاب خدا تاکید دارند؛ اما این که متولیان و معلمان قرآنش, تا چه اندازه خود با قرآن انس روزانه و دائمی دارند و در آن چه می گویند و درس می دهند عمل می کنند, جای تأمل و باز نگری است.
ب- توسعه ی سواد قرآنی چیست ؟
امروزه در تمام حوزه‌های علمی و معرفتی، حداقلی ازدانش ومهارت را برای عموم مردم لازم می‌دانند. می‌توان این حداقل را «سواد» و کم‌تر از آن را «بی‌سوادی» نامید. امروزه، علاوه بر سواد خواندن و نوشتن، با اصطلاحاتی هم چون سواد بهداشتی،‌سواد ارتباطات و اطلاعات،‌سواد ریاضی، سواد علوم تجربی و ... مواجه هستیم.
اینک با این سؤال مهم روبه رو هستیم که: حداقل دانش و مهارت قرآنی و نسبتی که عموم مردم، با قرآن کریم باید داشته باشند، چیست؟ این حداقل را که آموزش عمومی قرآن کریم باید متکفل تحقق آن باشد،« سواد قرآنی» ‌می‌نامیم.
  « سواد قـرآنی، دانش ومهارت پایه و اعتقاد وعلاقه به یادگیری قرآن. بـرای بهـره گیـری مسـتمر و مادام العـمر از قـرآن کـریم اسـت . »
سواد قرآنی دارای چهار مهارت است :
مهارت اول : توانایی خواندن قرآن کریم. بدیهی است کسی که توانایی خواندن قرآن را ندارد، از سواد قرآنی بی بهره است.
    مهارت دوم : درک معنای آیات و عبارات ساده و پرکاربرد قرآن کریم. قرائت به معـنای خـواندن است؛ ولی همیشه جزئی از خواندن -  چه در زبان عربی و چه در زبان فارسی- عبارت است از « درک معنای متن ». پس باید آمـوزش عمومی قرآن کریم به نحوی باشدکه حداقـل این تـوانایی ، یعنی درک معـنای عبـارات وآیات ساده و پرکاربرد قرآن کریم را فرهم آورد.
مهارت سوم : تدّبر در آیات و عبارات ساده و قابل فهم قرآن کریم توسط دانش آموزان که در کتاب های درسی با عنوان «پیام قرآنی » آمده است و دو هدف اصلی را دنبال می کند :
1-    آموزش مهارت تفکر به دانش آموزان در باره ی آیات قرآن
2-    تعلیم آموزه ای تربیتی قرآن کریم
مهارت چهارم : انس روزانه با قرآن کریم؛ شرط لازم و هدف اصلی آموزش قرآن است. هر فردی باید هم به یادگیری قرآن علاقه داشته باشد و هم ارتباط مستمر با آن داشته باشد تا انس با قرآن، آموخته های اورا به تدریج ارتقاء بخشد.
ج- راه کارهای انس روزانه ی دانش آموزان با قرآن کریم کدامند ؟
اگر مهم ترین هدف و اصلی ترین نگرانی و دغدغه ی برنامه ریزان, مسئولان ذی ربط, مدیران مدارس, آموزگاران و اولـیای دانش آموزان, « تقویت انس روزانه ی دانش آموزان با قرآن کریم » باشد, آن گاه می توان برای تحقق این هدف, راه کارهای متعددی را ارائه کرد؛